İşletme sermayesi eriyen ve finansmana erişimi giderek kısıtlanan şirketlerin zorlu ekonomik koşullar karşısında sürdürülebilirlikleri riske atılmıştır. Yılın ilk 6 ayında tasfiye kararı veren şirket sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16 arttı. Yıllık bazda tasfiye kararı veren şirket sayılarına baktığımızda yükseliş eğilimi daha da belirginleşiyor. 2020 yılı Haziran ayının prestijiyle yaklaşık 13 bin olan yıllık tasfiye kararı sayısı, 2021 yılı Haziran ayında 15 bin 476’ya, 2022 yılı Haziran ayında 19 bin 755’e ve 2023 yılı Haziran ayında 23 bin 689’a yükseliyor.
Bu yılın ilk altı aylık döneminde kapanan şirket sayısı yüzde 4,7 oranında azalsa da tasfiye kararlarındaki bu artış, önümüzdeki dönemde şirket kapatma dalgası olup olmayacağı konusundaki endişeleri artırıyor. Ayrıca özel şirketlerde Ocak-Haziran döneminde kapanışlardaki yüzde 16,2’lik artış da küçük şirketlerin kırılganlıklarının arttığına işaret ediyor.
TOBB tarafından her ay açıklanan kurulan ve kapanan şirket istatistikleri ekonomik görünüme ilişkin değerli sinyaller vermektedir. Buna göre yılın ilk 6 ayında kurulan şirket sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,6 azalırken, söz konusu dönemde kapanan şirket sayısı yüzde 4,7 azaldı. Gerçek kişi ticari işletmelerindeki son duruma bakıldığında, aynı dönemde kurulan şahıs şirketi sayısı yüzde 16 azalırken, kapanan şahıs şirketi sayısında ilgili dönemde yüzde 16,2 artış yaşandı.
Girişimcilerin iştahı azaldı
Yılın ilk 6 ayında kurulan şirket sayısındaki yüzde 3,6’lık düşüş, girişimcilerin tedirginliğinin arttığını ve iştahlarının azaldığını ortaya koyarken, bu eğilim orta ve uzun vadede istihdam kayıplarına da neden olabilir. Ocak-Haziran döneminde kapatılan şirket sayısındaki yüzde 4,7’lik düşüşe rağmen verilerin detaylarında paylaşılan tasfiye kararı verenlerin sayısı da ekonomik görünüme dair önemli bir detayı gizliyor. Türkiye’de KOBİ’lerin büyük çoğunluğunun ticari faaliyetlerini dış kaynaklarla yürüttüğü dikkate alındığında, finansmana erişimde yaşanan güçlükler şirketlerin tasfiye süreçlerine katkı sağlamıştır. Geçen yılın ilk 6 ayında tasfiye kararı sayısı 10 bin 291 iken bu sayı 2023’ün ilk 6 ayında yüzde 15,7 artarak 11 bin 905’e ulaştı. işletme sermayesinin zayıflamasına karşın, tasfiye kararlarındaki artış önümüzdeki dönemde şirket kapanışlarının hızlanacağına işaret ediyor. Çünkü bir süredir piyasada ‘kepenkleri indirme körüğü’ olacağına dair bir söylenti telaşı var.
En çok tasfiye İstanbul’da
Tasfiyelerin illere göre dağılımına bakıldığında tasfiye başvuru sayılarının illerin ekonomik büyüklüğü ile paralellik gösterdiği görülmektedir. İlk 6 ayda en fazla tasfiye kararı 5 bin 632 ile İstanbul’da verilirken, geçen yılın aynı döneminde bu sayı 5 bin 35 oldu. Ankara, tasfiyelerde 1045 başvuru ile İstanbul’u takip etti. Ankara’da tasfiyelerin bir önceki yıla göre yüzde 8 arttığı görülüyor. Bu ikisini sırasıyla İzmir, Bursa ve Kocaeli takip ediyor.
Minikler daha da kırılganlaştı
Şahıs şirketlerinin ve özellikle çalışan sayısı 1-10 arasında olan küçük işletmelerin kırılganlıklarının son 2 yılda önemli ölçüde arttığı bilinmektedir. 2023 Ocak-Haziran döneminde şahıs şirketlerinde kurulan ve mali yükü kaldıramayacak durumda olan işyeri sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16 azalarak 10 bin 651 oldu. İlgili şirket türünde kapanan işyeri sayısı da artmıştır. İlk 6 ayda kapanan şahıs şirketi sayısı ise yüzde 16,2 artarak 13 bin 151 oldu.
İnşaat sektörünün en kapalı şirketi
Kapanan şirketlerin faaliyet konusu incelendiğinde, kapanan şirketlerin en fazla faaliyet gösterdiği alanın ‘konut veya konut dışı amaçlı bina inşaatları’ olduğu görülüyor. Bunu, anonim şirketlerde elektrik enerjisi üretimi, limited şirketlerde lokanta ve seyyar yemek hizmeti, özel şirketlerde mal tahsisi gerektirmeyen mağazalarda yiyecek, içecek veya tütün yüklü perakende ticaret faaliyetleri izlemiştir. En çok kapanmanın yaşandığı üçüncü faaliyet alanı ise anonim şirketlerde bilgisayar programcılığı, limited şirketlerde mala tahsisi zorunlu olmayan mağazalarda toptan ticaret ve şahıs şirketlerinde posta veya internet yoluyla perakende ticaret oldu.
Bu makale ilk olarak My Economy’de yayınlanmıştır.
